Alışverişin kuralları değişiyor! Zincir marketler bundan böyle...

Hürriyet'ten Aysel Alp'in haberine göre; Ticaret Bakanlığı’nın hazırladığı yasa taslağı, Meclis’te kabul edilirse, perakende ticaretin kuralları değişecek. On binlerce şubesi bulunan zincir marketlerde mobilya, cep telefonu, televizyon satışı yasaklanacak. Ancak bu ürünler söz konusu marketlerin internet sitesi üzerinden satılmaya devam edecek. Zincir marketler pazar günü saat 11.00’den önce açılmayacak.

‘Perakende Ticaretin Düzenlenmesine İlişkin Kanun’da değişiklik öngören yasa taslağı ile perakendenin kuralları değişiyor. AB’de 1 Kasım 2021’de yürürlüğe girecek olan yeni kurallara uyum amacıyla hazırlanan yasa taslağı tarafların görüşüne sunuldu. Yaklaşık iki yıldır üzerinde çalışılan taslak, 4 Şubat’ta taraflara gönderilirken 15 Şubat’a kadar görüşlerin verilmesi istendi.

TARTIŞMALI MADDE

Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler arasındaki ticari ilişkilerin düzenlenmesini amaçlayan taslağın 7. maddesi tartışma yarattı. “E-ticaret yoluyla yapılan satışlar ile bin beş yüz metrekareden büyük zincir mağazalar hariç, gıda perakende sektöründe faaliyet gösteren zincir mağazalarda tütün mamulü, mobilya, cep telefonu, elektronik eşya ve beyaz eşya satışı yapılamayacak” hükmünün büyük zincirleri engellemeyeceği yorumu yapıldı. Türkiye’nin en küçük mahallelerine kadar dağılmış olan bu zincirlerin cep telefonu, mobilya, televizyon satışına internet üzerinden devam edebileceklerini anlatan uzmanlar, “Bunların satışı önlenmek isteniyorsa e-ticaret yoluyla yapılan satışlar ile bin 500 metrekarenin üzerindeki zincir mağazalara ilişkin istisna da kalkmalı” dediler. Taslak ile gıda perakende sektöründe faaliyet gösteren ve saat 08.00’den itibaren kapılarını açan zincir mağazaların, pazar günleri saat 11.00’da açılması düzenleniyor.

ESNAF KOOPERATİFİNİ KURACAK

Zincir mağazalar on binlerce şubesi için tek merkezden alım yaparak, fiyatta büyük avantaj yakalarken, yeni düzenlemeyle mahalle bakkalları gibi mikro ticari işletmelerle, esnaf-sanatkâr işletmeleri de ucuz ürün temin edebilmesi için tedarik ve dağıtım kooperatifleri kurabilecekler. Belediyeler ile TESK, TOBB, TESKOMB, Bakkallar Odası gibi üst kuruluşlar da tedarik ve dağıtım amaçlı bu kooperatiflere ortak olabilecek.

REKLAM PARASI İSTENEMEYECEK

17 maddelik taslağın dikkat çeken diğer maddelerinden bazıları ise şöyle: Perakendeciler, üretici veya tedarikçiden mağaza açılışı ve tadilatı, ciro açığı, banka ve kredi kartı katılım bedeli, reklam, anons, raf tahsisi veya ürünlerin yerleştirilmesi gibi ürün talebini doğrudan etkilemeyen herhangi bir prim veya bedel talep edemeyecek. Üretici, ihmali olmaksızın bozulan ürünlerden sorumlu tutulup, herhangi bir bedel istenemeyecek. Kampanyalı satış, alışveriş festivali gibi adlarla promosyonlu satış kampanyasının parçası olarak sunulan tarım ve gıda ürünlerindeki indirim maliyeti, üretici veya tedarikçiden talep edilemeyecek.

ÖDEMELER EN GEÇ 30 GÜNDE YAPILACAK

Sebze ve meyveler ile üretim tarihinden itibaren otuz gün içinde bozulabilen hızlı tüketim mallarına ilişkin ödemelerin süresi, malın tesliminden itibaren 30 günü geçemeyecek. Bozulabilen tarım ve gıda ürünlerine ilişkin siparişler, ürünün teslim tarihinden önceki 30 gün içinde üretici aleyhine iptal edilemeyecek. Düzenlemeye ilişkin görüşlerini sorduğumuz Yumurta Üreticileri Birliği Başkanı İbrahim Afyon, üreticinin yumurtayı marketlere 70 ila 100 gün vadeyle vermek zorunda kaldığını belirterek “Yıllardır, aylardır bunun düzeltilmesini istiyorduk. En azından yumurtanın tüketim süresi içinde 28 günde ödeme yapılsın, diyorduk. 30 gün olarak yapılan bu düzenleme yasalaşırsa mutlu olacağız” dedi.

KÜÇÜK ESNAF İÇİN MESAFE ÖNLEMİ

Alışveriş merkezleri ve zincir marketlere ilişkin yönetmelik taslağıyla da, mahalle aralarına kadar giren zincir marketlere karşı küçük esnafın korunması amacıyla mesafe önlemi getiriliyor. Taslak yasalaşırsa bakkallara 200 metre mesafede market açılamayacak. Bir sokakta zincir marketin birden fazla şubesi olamayacak. Bulvar üzerinde ise bu mesafe 2 kilometreden az olamayacak. Yeni açılacak AVM’ler arasında ise en az 5 kilometre mesafe gerekecek. Nüfusu iki binin altında olan yerlerde, zincir market açılamayacak. Nüfusu iki bin ila 5 bin arasında olan belediye sınırları içinde en fazla iki zincir market açılabilecek ve bunlar aynı şirkete ait olamayacak. 5 bin kişiden sonraki her 5 bin kişi başına en fazla bir zincir market açılışına izin verilebilecek.

YÖRESEL ÜRÜNE YER AÇILACAK

Büyük mağaza ve zincir mağazalar ile bayi işletme ve özel yetkili işletmelerde toplam raf alanının en az yüzde biri, hızlı tüketim malı niteliği taşıyan coğrafi işaretli ürünlerin satışına ayrılacak. Coğrafi işaretli ürünlerle doldurulamayan raf alanları, öncelikle mağazanın bulunduğu ilde üretilen hızlı tüketim malı niteliğindeki yöresel ürünlerin satışı amacıyla, bu ürünlerle de doldurulamayan raf alanları ise sırasıyla o ilin bulunduğu coğrafi bölgede ve ülke genelinde üretilen hızlı tüketim malı niteliğindeki yöresel ürünlerin satışı amacıyla kullanılacak. Bakanlık bu oranı 5 kata kadar artırabilecek.

‘ÖZEL GÜNDE SATIŞ OLMASIN’

Sektör uzmanları, büyük zincirlere karşı geleneksel perakendecilerin gerçek anlamda korunabilmesi için sevgililer günü, babalar, anneler günü ile okul açılma zamanlarında da gıda dışı satış yapmalarının önlenmesi gerektiğine dikkat çektiler. Hürriyet’e bilgi veren uzmanlar, “Sevgililer gününde parfüm, saat, babalar gününde pantolon, gömlek, anneler gününde süpürge, okul açılışında kalem, defter, çanta satıyorlar. Böyle olunca mahalle kırtasiyesi, parfümerici, bujiteri satıcısı küçük esnaf, geleneksel perakendeci satış yapamıyor. Onların birkaç ayda sattığı parfümü, bir günde satabiliyor” diye konuştular.