2002’den daha mı kötüyüz?
Cennet Yüzer Cankılıç
cankilic@ritimhaber.com -
Türk siyasi hayatına 2001’de giren ve bir yıl sonra yapılan 3 Kasım 2002 seçimlerinden birinci parti olarak çıkan AK Parti iktidarı tam 22 yıldır bu ülkeyi yönetiyor.
Süreçte “nerden nereye” dedirtecek bir büyüme hikayesiyaşandı. Ülkede imardan, sosyal alana kadar büyük reformlar ve değişimler gerçekleşti. Demokratik ilerleme siyasi, idari, sosyal, ekonomi ve yargı anlamında kendini gösterdi. Vesayet zinciri kırıldı, en önemlisi de zihinsel devrim gerçekleşti.
AK Parti İktidara geldiğinde Türkiye büyük bir ekonomik buhranın içinde idi. “Yaparsa AK Parti yapar” dendi ve öyle de oldu.
1960’dan sonra ilk defa oluşan tek başına iktidar dönemi ile önce istikrar ve güven ortamı sağlandı. Ekonomide yapısal reformlar peş peşe geldi. Lakin, istikrar ve güven ortamı 2012- 2014’ten sonra durmaya, 2016’dan sonra da geriye doğru düşüşe geçti .
….. …..
Şöyle ki;
3’lü koalisyonun yönettiği daha doğrusu yönetemez olduğu 2001’in ikinci ayında, takvimler 19 Şubat 2001’i gösterdiğinde Milli Güvenlik Kurulu toplantısında dönemin Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer önündeki anayasa kitabını dönemin Başbakanı Bülent Ecevit’e fırlattı.Havaya uçan kitapçık Cumhuriyet tarihinin en ağır ekonomik krizini patlattı.
Başbakan Ecevit yanında Başbakan Yardımcısı Mesut Yılmaz ve kurmaylarıyla toplantıyı terkedip kameraların karşısına geçtiğinde , (ki o görüntüyü unutmak mümkün değil ) “Son derece terbiye dışı uslüpla bana ağır ithamlarda bulundu” sözleriyle çaresizliği dile getirdi.
Bu krizden 2 gün sonrasında ise tarih kitaplarına “Kara Çarşamba “ adı verilen 21 Şubat’ta kriz tavan yaptı.Türkiyebir gecede yoksullaştı.
Faizler yüzde 7 bin 500’lere,refpo yüzde 3 binlere çıktı. Tam 24 banka battı. Yabancı sermaye kaçışı Merkez Bankası’ndan 5 milyar doların çıkmasına neden oldu.
TL değer kaybetti, dolar fırladı. 23 Şubat’ta 1 milyon TL’ye çıktı( o günün parası ile)
Enflasyon yüzde 88’leri gördü.
Bir gecede 800 bin kişi işsiz kaldı. İşsiz sayısı 2.5 milyon civarında idi. Türkiye yüzde 9 oranında küçüldü.
…… …..
AK Parti yeni parti olarak Recep Tayyip Erdoğan Başbakanlığında halka umut aşıladı, güven ortamı sağladı ve ülkeyi çöküşten aldı yukarılara çıkardı.
Ekonomik göstergelerin tavan yaptığı 2010-2012 döneminde;
SETA verilerine göre;
“Merkez Bankası altın dahil, döviz rezervleri 2002 yılında 28 milyar dolar iken, 2012 yılında 122.1 milyar Dolar’a ulaştı. Merkezi yönetim bütçe içerisindeki faiz giderlerinin GSYH’ye oranı 2001 yılında yüzde 17,1 iken 2012 yılında yüzde 3,5’e düştü. 2002’de yüzde 30.8 olan enflasyon oranı 2012 yılında yüzde 6,16’ya indi. Kişi başına düşen milli gelir 2002 yılında 3.492 dolar iken, bu miktar 2011 yılında 10.469 dolar seviyesine çıktı”
2002’de 36 milyar dolar olan ihracat, 2014’te 157 milyar dolara yükselmiştir. Yüzde 6.2 büyüme oranı yakalanırken, bütçe açığı yüzde eksi 11’lerden yüzde eksi 2’lere kadar iyileşirken, işsizlik oranı 2002’de yüzde 10.8 iken 2012’de yüzde 9’lara gerilemiştir.
….. …..
Gelelim bugünlere;
2002’deki kötü ekonomik tabloyu olumluya çeviren AK Parti ne üzücüdür ki, 2022’de yine Cumhuriyet tarihinin en büyük krizlerinden birinin yaşanmasına neden olmuştur.
TÜİK verilerine göre enflasyon yüzde 71.60
İşsizlik oranı %8,8 seviyesinde. Geniş tanımlı işsizlik oranı ise yüzde 27.3.
Büyüme 2024’in ilk çeyreğinde 5.7 olarak ölçülürken, kişi başına düşen milli gelir 13 bin 110 dolar.
2002’de 129.6 milyar dolar olan dış borç stoğu 31 Mart 2024 itibariyle 509 milyar dolara çıktı.
Şimdi gelelim alternatif araştırmalarda;
Enflasyon Araştırma Grubu ENAG’a göre gerçek enflasyon yüzde 127’lerde. İTO’ya göre yüzde 100.8
Merkez Bankası politika faizi ise yüzde 50’lerde.
Diğer verilere de dikkatinizi çekmek istiyorum.
2202 yılında asgari ücret 184.3 lira iken bugün 17 bin liradır.
Yine 1 çeyrek altın 27 lira iken, bir asgari ücretle 7 çeyrek altın alınıyorken, bugün 3.9 çeyrek altın alınabiliyor.
2002 yılında en düşük emekli maaşı 216 TL iken, yani asgari ücretin 1.4 katı iken bugün en düşük emekli maaşı 12.500 tl.Yani, asgari ücretin 0.65 ini ancak alabiliyor. Gördüğünüz üzere devletin verileri ile halka yansıyanlar arasında uçurum var.
Türkiye o günden de daha çok fakirleşmiş.
